بسیاری از افراد تاریخ‌ساز جهان مانند مهاتما گاندی، جورج کلونی یا رابرت دنیرو به عنوان شخصیت‌های کاریزماتیک محسوب می‌شوند. مهم‌ترین ویژگی های افراد کاریزماتیک شامل اعتمادبه‌نفس بالا، سخنوری، پختگی، مهربانی و نوع‌دوستی است. مجموع این مهارت‌های نرم به افراد کاریزماتیک کمک میکند تا از حمایت اجتماعی زیادی برخوردار باشند و دیگران را محسور خود کنند. در این مطلب از مجله چیرگی، با ویژگی های افراد کاریزماتیک آشنا می‌شویم.
شخصیت کاریزماتیک چیست؟
افراد کاریزماتیک توانایی چشم‌گیری در تأثیرگذاری بر دیگران دارند. این افراد، قادرند تا با مهربانی و انسان‌دوستی، مهر خود را در دل دیگران بی‌اندازند. همچنین، پختگی و قاطعیت شخصیت‌های کاریزماتیک به آن‌ها کمک میکند تا مورد سوءاستفاده قرار نگیرند.
راز شکل‌گیری شخصیت کاریزماتیک در چیست؟
اصلی‌ترین هنر افراد کاریزماتیک، توانایی این افراد در ایجاد تعادل در ویژگی‌های متضاد است. در ادامه، به جنبه‌های مختلف این تعادل اشاره می‌کنیم.
1. قاطعیت با وجود دوست‌داشتنی بودن
2. شوخ‌طبعی با وجود پختگی
3. اعتمادبه‌نفس با وجود تواضع
4. تمرکز شرایط فعلی و زمان حال با وجود هدف‌گذاری
5. کنترل احساسات با وجود بروز احساسات
وجود این ویژگی‌های متناقض در افراد کاریزماتیک به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در تمام حوزه‌های زندگی پیشرفت کنند. در ادامه، نمودار صمیمت، تواضع و دوست‌داشتنی بودن و در عین حال، خوداتکایی، اعتمادبه‌نفس بالا و قاطعیت را در شخصیت‌های کاریزماتیک مشاهده کنیم.
ویژگی های افراد کاریزماتیک چیست؟
سخاوتمندی، اعتمادبه‌نفس بالا و توانایی سخنوری تنها برخی از ویژگی های افراد کاریزماتیک است. در ادامه، تمام این ویژگی‌ها را مشاهده می‌کنیم.
1. عادت به تحسین دیگران
2. به‌یاد داشتن نام دیگران
3. ارتباط چشمی پایدار
4. گفتگو با تمام افراد حاضر
5. گوش دادن فعال
6. لبخند زدن
7. توجه به ظاهر
8. سخاوتمندی و دلسوزی
9. مثبت‌اندیشی
10. نشان دادن آسیب‌پذیری‌ها
11. شور و شوق بالا
12. توانایی ایجاد روابط جدید
13. توانایی باز کردن سر صحبت
14. پختگی شخصی
15. هوش هیجانی بالا
16. داشتن شوخ‌طبعی
17. جلب اعتماد دیگران
18. منش متواضع
19. اعتمادبه‌نفس بالا
20. انگیزه دادن به دیگران
21. تمرکز بر اینجا و اکنون
22. زبان بدن مثبت و پذیرا
23. اهداف واقع‌بینانه
24. یادگیری مداوم
25. تفکر خلاق
حال که با مهم‌ترین ویژگی های افراد کاریزماتیک آشنا شده‌ایم، می‌توانیم هر کدام از آن‌ها و شیوه تقویت را یاد بگیریم.
۱. عادت به تحسین دیگران
افراد کاریزماتیک همواره به‌دنبال پیدا کردن ویژگی‌های مثبت اطرافیان خود هستند تا از آن‌ها تعریف کنند. البته برای تأثیرگذاری تحسین‌های خود، اصول مهمی را رعایت می‌کنند.
• تحسین شفاف و جزئی: افراد کاریزماتیک در هنگام تحسین کردن، ویژگی دقیق و مشخصی از مخاطب ذکر کرده و تحسین می‌کنند. برای مثال، در جلسه دفاع، جواب دومین پرسش استاد داور را با فلان نکته ذکر کردی که بسیار دقیق بود.
• زیاده‌روی نکردن در تحسین: تحسین بیش از حد، ارزش آن را کاهش می‌دهد. هنگامی که تمام رفتارهای موفق و ناموفق افراد تشویق شود، احساس انگیزه و دوپامین کمتری در افراد ایجاد می‌شود.
• نشان دادن صلاحیت‌های شخصی: به‌هر میزانی که در چشم دیگران فردی موفق‌تر، متخصص‌تر و توانمند‌تر در نظر گرفته شویم، تأثیرگذاری تشویق‌های ما افزایش می‌یابد.
• تشکر سریع و بلافاصله: در علم رفتارشناسی، هر چقدر پاداش و عملکرد به‌یکدیگر نزدیک باشند، اثربخشی پاداش بیشتر خواهد بود. در نتیجه، در کمترین زمان ممکن نیاز داریم تا عملکرد مخاطب شده و پاداش شود.
افراد کاریزماتیک، بسیار دوست‌داشتنی هستند و افراد از ارتباط با آن‌ها لذت می‌برند. یکی از دلایل دوست‌داشتنی بودن افراد کاریزماتیک، مثبت‌گرایی و تحسین دیگران است.
۲. به‌یاد داشتن نام دیگران
تحقیقات علمی نشان داده‌اند که بیان نام افراد، باعث ترشح دوپامین و احساس شادی می‌شود. این باعث می‌شود که مخاطبان، احساس همدلی و تأیید شدن داشته باشند. در نتیجه، نام افراد را به یاد داشته باشیم و در مکالمات خود از آن استفاده کنیم. این باعث می‌شود که گفتگو در ذهن مخاطب باقی بماند و احساس شادی که به فرد مقابل می‌دهیم، باعث ایجاد علاقه و تعلق در او می‌شود.
۳. ارتباط چشمی پایدار
تماس چشمی، اصلی‌ترین و ضروری‌ترین راه انتقال احساسات و ایجاد حس امنیت در مخاطب است. فردی که در هنگام گفتگو تماس چشمی برقرار نمی‌کند، به احتمال زیاد تحت فشار استرس قرار گرفته یا در حال پنهان کردن مطلبی خاص است. در ادامه، این اصول را معرفی می‌کنیم.
1. تکان دادن سر در موقع مناسب
2. نگاه به اطراف در بازه‌های ۲۰ ثانیه‌ای
3. لبخند زدن
4. اندکی خم شدن به‌سوی مخاطب
یکی از مهم‌ترین ویژگی های شخصیت کاریزماتیک، توانایی بالای آن‌ها در حفظ تماس چشمی پایدار هنگام گفتگو و رعایت اصول ارتباط چشمی است.
۴. گفتگو با تمام افراد حاضر
همه انسان‌ها نیاز به دیده شدن دارند و در بیشتر موارد، تنها افراد سخنور و برون‌گرا جمع را در دست می‌گیرند و جلب توجه می‌کنند. در حالی‌که افراد با ویژگی های شخصیت کاریزماتیک، تمام اعضای جمع را به‌صحبت می‌گیرند و مخاطب قرار می‌دهند. این باعث می‌شود تا نیاز اطرافیان افراد کاریزماتیک به دیده شدن برآورده شود و علاقه آن‌ها به این شخصیت‌ها، افزایش می‌يابد.
۵. گوش دادن فعال
توانمندی همدلی و درک دیگران، تنها با گوش دادن فعال ممکن است. افراد با ویژگی های شخصیت کاریزماتیک، تمام توجه خود را به صحبت‌های مخاطب اختصاص می‌دهند و با تکرار نکات مهم موجود در حرفهای مخاطب، همراهی خود را اثبات میکند. شخصیت‌های کاریزماتیک به‌خوبی می‌دانند که در زمان همدلی، به‌هیچ‌عنوان نباید مخاطب را توصیه کنند یا راه‌حلی به او ارائه دهند. تنها کافی‌ست به‌خوبی گوش دهند و زبان بدن متناسبی داشته باشند.
۶. لبخند زدن
لبخند زدن رایج‌ترین و اثرگذارترین شیوه برای انتقال احساس امنیت به اطرافیان است. افراد کاریزماتیک، در تعاملات روزمره لبخند بر لب دارند و مثبت‌گرا هستند. در نتیجه، دوست‌داشتنی و جذاب به‌نظر می‌رسند.
۷. توجه به ظاهر
افراد کاریزماتیک به‌خوبی می‌دانند که در هر موقعیتی چه لباسی بپوشند. لباس این افراد لزوماً گران نیست، اما تمیز، آراسته و هماهنگ با شرایط موجود است.
۸. سخاوتمندی و دلسوزی
افراد کاریزماتیک همواره بیش از این‌که از دیگران کمک بگیرند، به آن‌ها کمک می‌کنند. حس انسان‌دوستی موجود در این افراد، باعث وفاداری و تعلق بیشتر اطرافیان می‌شود.
۹. مثبت‌اندیشی
امیدوار بودن و دیدن فرصتها یکی از مهم‌ترین ویژگی های افراد کاریزماتیک در جایگاه رهبری است. این افراد تا آخرین لحظه تلاش می‌کنند تا از فرصت‌های موجود استفاده کنند و به دیگران انگیزه می‌دهند تا به اهداف نزدیک‌تر شوند. وجود مثبت‌اندیشی به افراد کاریزماتیک کمک میکند تا انگیزه خود را از دست ندهند و به‌سوی جلو حرکت کنند. این ویژگی، احتمال موفقیت افراد کاریزماتیک را افزایش می‌دهد و سایر افراد را در کنار آن‌ها حفظ میکند.
۱۰. نشان دادن آسیب‌پذیری‌ها
بیان آسیب‌پذیری‌ها، امکان همدلی را فراهم میکند. افراد کاریزماتیک به‌راحتی می‌توانند نقاط ضعف و دردهایی که در زندگی کشیده‌اند را بیان کنند. این کار، باعث می‌شود تا افراد کاریزماتیک در نگاه دیگرن از شخصیت‌های فراانسانی و دست‌نیافتنی، به افرادی معمولی تبدیل شوند. در نتیجه، امکان همزادپنداری و همدلی با آن‌ها به‌وجود می‌آید. نشان دادن آسیب‌پذیری‌ها در جایگاه درست و به میزان مناسب، نشان از وجود عزت‌نفس در افراد کاریزماتیک است.
۱۱. شور و شوق بالا
تمایل به پیشرفت و زندگی کردن، در تمام رفتارهای افراد کاریزماتیک نمایان است. این افراد، با اشتیاق درمورد موضوعات مختلف صحبت می‌کنند و بهصورت فعالانه حرفهای دیگران را می‌شنوند.
۱۲. توانایی ایجاد روابط جدید
افراد کاریزماتیک هیچ‌گاه به روابط موجود بسنده نمی‌کنند. البته این ویژگی به میزان برون‌گرایی یا درون‌گرایی این افراد نیز بستگی دارد. در هر حال، افراد کاریزماتیک به‌خوبی می‌دانند که روابط اجتماعی و سازمانی به چه میزان در پیشرفت شغلی و تیم‌سازی‌های آتی کارکرد دارد.
۱۳. توانایی باز کردن سر صحبت
شخصیت‌های کاریزماتیک به‌خوبی می‌دانند که چگونه در هنگام مواجهه با افراد، موضوعات مشترک را پیدا کنند. ذهن این افراد، همواره موضوعات عمومی و جذابی دارد تا با دیگران صحبت کند. در ادامه، مهم‌ترین این دسته از موضوعات را ذکر می‌کنیم.
• خاطرات جذاب در حوزه‌های مختلف
• موضوعات ورزشی
• موضوعات تکنولوژیک مانند موبایل، لپ‌تاپ یا ماشین‌های جدید
• رستوران‌ها و کافه‌های مورد علاقه
• فیلم‌ها و سریال‌ها
• کتاب‌های مورد علاقه
• سفر و گردشگری
این ویژگی به افراد کاریزماتیک کمک میکند تا یخ جمع‌ها را بشکاند و هر فردی را به حرف بیاورد. البته همواره مراقب هستند که وارد موضوعات حساسیت‌برانگیز مانند سیاست، دین یا موضوعات فرهنگی نشود.
۱۴. پختگی شخصی
شخصیت‌های کاریزماتیک چارچوب‌های مشخصی در زندگی دارند. تمام رفتارها و سخنان این افراد بهصورت فکر شده و مطمئن انجام می‌شود. این پختگی شخصیتی به‌دلیل درس گرفتن افراد کاریزماتیک از تجربیات به‌وجود می‌آید. شخصیت‌های کاریزماتیک به‌خوبی از حساسیت‌ها، علاقه‌ها و انگیزه‌های اطرافیان با خبر هستند و با تجربیات جدید، اطلاعات قبلی را بروز می‌کنند. همچنین، پختگی افراد کاریزماتیک به آن‌ها کمک میکند تا تصمیمگیری عاقلانه، دقیق و محتاطانه‌ای در زندگی داشته باشند. مهارت تصمیمگیری، جلوی بسیاری از هزینه‌های مالی، انرژی و زمانی را می‌گیرد.
۱۵. هوش هیجانی بالا
هوش هیجانی بالا به افراد کاریزماتیک کمک میکند تا احساسات خود را کنترل کنند، به شکلی درست ابراز کنند و بر روی دیگران، نفوذ عاطفی داشته باشند. در ادامه، هر کدام از این توانایی‌ها را توضیح می‌دهیم.
• توانایی کنترل احساسات: افراد کاریزماتیک اگر در شرایط جدل قرار بگیرند یا استرس زیادی به آن‌ها منتقل شود، به‌خوبی می‌توانند خود را کنترل و تصمیمات عاقلانه‌ای را اتخاذ کنند.
• توانایی ابراز احساسات: شخصیت‌های کاریزماتیک با شیوه‌های تأثیرگذاری می‌توانند احساسات خود ازجمله خشم یا غم را ابراز کنند. این ابراز احساسات به آن‌ها کمک میکند تا نظر دیگران را جلب کنند و تأثیرگذاری بیشتری داشته باشند.
• توانایی نفوذ عاطفی بر دیگران: اصلی‌ترین شیوه همراه کردن افراد، نفوذ در قلب‌ها و برانگیختن احساسات است. افراد کاریزماتیک می‌توانند دنیای احساسی مخاطب با شناسایی کنند و از راهی وارد شوند که بیشترین تأثیرگذاری را داشته باشد.
اگر فردی با خشم، طعنه یا بهصورت بی‌ادبانه با افراد کاریزماتیک رفتار کند، این شخصیت‌ها واکنشی نشان نمی‌دهند که در آینده باعث پشیمان شدن آن‌ها شود.
۱۶. شوخ‌طبعی بالا
افراد کاریزماتیک به‌خوبی می‌دانند که چگونه دیگران را بخندانند. این کار لزوماً با تعریف جُک‌های خنده‌دار اتفاق نمی‌افتد. بلکه می‌تواند با بیان جملاتی غیرمنتظره و موضوعات از نگاهی خلاقانه باشد. همچنین، افراد کاریزماتیک حساسیت‌های مخاطبان را به‌خوبی می‌شناسند و در هنگام شوخی کردن توجه دارند که آن‌ها به‌هیچ عنوان ناراحت نشوند.
۱۷. جلب اعتماد دیگران
تمام ویژگی های افراد کاریزماتیک به آن‌ها کمک میکند که اعتماد دیگران را به خود جلب کنند. توانایی جلب اعتماد دیگران به افراد کاریزماتیک کمک میکند تا به‌سرعت در تیم‌ها پذیرفته و در سازمان‌ها به‌کار گماشته شوند. در ادامه، برخی از خصوصیات اصلی افراد کاریزماتیک را بیان می‌کنیم که به آن‌ها کمک میکند تا مورد اعتماد دیگران قرار بگیرند.
• استفاده از کف دست‌ها: نشان دادن کف دست در هنگام صحبت کردن، بهصورت غیرمستقیم به دیگران پیام صداقت و روراستی می‌دهد. افراد کاریزماتیک در هنگام صحبت کردن، دستان خود را پنهان نمی کنند و کف دستان آن‌ها را می‌توانیم ببینیم.
• ارتباط چشمی: برقرار نکردن ارتباط چشمی، نشان از پنهان کردن موضوعات یا اضطراب است. افراد کاریزماتیک، با اعتمادبه‌نفس بالا در هنگام گفتگو، تماس چشمی مثبت دارند.
• لبخند: لبخند موجود بر لبان افراد کاریزماتیک، احساس امنیت و مهربانی را به مخاطب القا میکند.
• بیان شواهد: افراد کاریزماتیک، همواره سعی می‌کنند تا با مدارک و شواهد مستند و منطقی، صداقت خود را در گفتگو نشان دهند. این شیوه گفتگو، اعتماد مخاطب را جلب میکند.
• نشان دادن صلاحیت تخصصی: شخصیت‌های کاریزماتیک پیش از ورود به موضوعات، تحقیقات مورد نیاز را انجام می‌دهند. این کار باعث می‌شود تا با بیان تجربیات غنی یا داده‌های عمیق، نظر مخاطبان را به خود جلب کنند.
شخصیت‌های کاریزماتیک با کلام و رفتار خود، قابل اعتماد بودن خود را به مخاطب نشان می‌دهند و همین باعث می‌شود که مخاطبان نیز به آن‌ها اعتماد کنند.
۱۸. منش متواضع
اگر افراد کاریزماتیک به گردهمایی دعوت شوند، در رفتار و شیوه احترام، هیچ تمایزی بین میزبان و نیروهای خدماتی نشان نمی‌دهند. نگاه محترمانه شخصیت‌های کاریزماتیک به تمام مردم و مقابله با تبعیض‌های رفتاری، باعث می‌شود تا این افراد محبوبیت زیادی میان طبقه میانی و پایین جامعه پیدا کنند. همچنین، بی‌توجهی افراد به مقام و منسب افراد جامعه، از نگاه انسانی آن‌ها خبر می‌دهد.
۱۹. اعتمادبه‌نفس بالا
تواضع افراد کاریزماتیک از عدم احساس ارزشمندی و احساس ناتوانی نمی‌آید. شخصیت‌های کاریزماتیک، به توانایی‌های خود باور دارند. این افراد، توانایی‌های خود را به‌خوبی می‌شناسند و خود را نیز مانند سایر انسان‌ها، به عنوان افرادی ارزشمند و توانمند قلمداد می‌کنند. در ادامه، شیوه‌های تقویت اعتماد به‌نفس را معرفی می‌کنیم.
• نوشتن فهرستی از توانمندی‌ها و ویژگی‌های مثبت
• مقایسه نکردن خود با دیگران
• ارتباط با افراد مثبت‌گرا و حمایت‌گر
• حرکت در مسیر استعدادها و توانمندی‌ها
• استفاده از خدمات روان‌درمانی
تقویت اعتمادبه‌نفس، یکی از مهم‌ترین اصول تأثیرگذاری اجتماعی و شکل‌گیری ویژگی های افراد کاریزماتیک است.
۲۰. انگیزه دادن به دیگران
رهبران کاریزماتیک آشنایی کاملی از ارزش‌ها و ویژگی‌های شخصیتی نیروهای خود دارند. در نتیجه، به راحتی می‌توانند چشم‌انداز روشن پیش رو را برای هم‌تیمی‌ها به‌تصویر بکشند. این چشم‌انداز به‌طور دقیق با همان نکاتی به تصویر کشیده می‌شود که برای آن‌ها جذاب و انرژی‌بخش است.
۲۱. تمرکز بر اینجا و اکنون
یکی از مهم‌ترین عوامل درجا زدن در زندگی، احساس نگرانی و استرس از آینده نامعلوم و افسوس خوردن از گذشته غیرقابل تغییر است. افراد کاریزماتیک، تمام تمرکز خود را بر زمان حال می‌گذارند تا بهترین عملکرد ممکن را داشته باشند. با این‌که این شخصیت‌ها زمانی را برای برنامه‌ریزی و آینده‌نگری کنار می‌گذارند، اما هنگامی که مشغول به انجام کاری می‌شوند، تمام تمرکز خود را بر روی انجام درست آن کار می‌گذارند. این ویژگی در افراد کاریزماتیک به آن‌ها کمک میکند تا استرس کمتری تجربه کنند. همچنین، بازدهی بسیار بالاتری نسبت به دیگران داشته باشند.
۲۲. زبان بدن مثبت و پذیرا
بر اساس مطالعات انجام شده، بیش از ۷۰ درصد از اطلاعات روزمره بهصورت غیرکلامی و با رفتارهای ما منتقل می‌شود. افراد کاریزماتیک نیز به‌خوبی از این پیام‌های غیرکلامی استفاده می‌کنند تا تأثیرگذاری بیشتری بر روی اطرافیان بگذارند. تکنیک‌های زبان بدن به افراد کاریزماتیک کمک میکند تا تأثیرگذاری بیشتری داشته باشند. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
• اندکی خم شدن به‌سمت جلو
• تکان دادن سر
• لبخند زدن
• ارتباط چشمی
• باز بودن دست‌ها و پاها
• قرار دادن پاها در کنار هم
• دست به‌سینه ننشستن
تمام این موارد باعث می‌شوند که مخاطبان احساس مهم و ارزشمندی کنند.
۲۳. اهداف واقع‌بینانه
درگیر نبودن با کمال‌گرایی، یکی از کم‌یاب‌ترین و در عین حال، مهم‌ترین ویژگی های افراد کاریزماتیک است. نداشتن اهداف بلندپروازانه، یکی از اصلی‌ترین دلایل ناکامی و از بین رفتن انگیزه است. پختگی افراد کاریزماتیک به آن‌ها کمک میکند که نگاهی واقع‌نگرانه به مسیر کاری و زندگی شخصی خود داشته باشند. در نتیجه، موفقیت‌های بیشتری کسب می‌کنند و همچنین، اعتمادبه‌نفس سالم‌تری دارند.
۲۴. یادگیری مداوم
افراد کاریزماتیک در تمام طول زندگی در حال پیشرفت کردن و یادگیری هستند. این افراد، صرفاً از فرایند یادگیری لذت می‌برند و همین امر باعث می‌شود که همواره به دنبال موضوعات جدید باشند. کنجکاوی همیشگی و فکر پویای افراد کاریزماتیک باعث می‌شود تا از تمام فرصت‌های یادگیری استفاده کنند. عطش یادگیری در کنار پشتکار بالا، پیشرفت شخصیت‌های کاریزماتیک را تضمین میکند.
۲۵. تفکر خلاقانه
نگاه «خارج از چارچوب» (Out of Box) و اشتیاق به تجربیات جدید به افراد کاریزماتیک کمک میکند تا مسیرهای تازه‌ای را برای انجام کارهای قدیمی پیدا کنند. همچنین، تفکر خلاقانه افراد کاریزماتیک به آن‌ها کمک میکند تا از زمینه‌های فرهنگی و محدودکننده جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند رها شده و نگاه ساختارشکنانه داشته باشند. تفکر خلاقانه، از مهم‌ترین ویژگی های افراد کاریزماتیک است که باعث می‌شود تا تغییرات اجتماعی بزرگ را رقم بزنند.
نحوه تشخیص شخصیت کاریزماتیک چیست؟
شناخت افراد کاریزماتیک چندان دشوار نیست. داشتن قاطعیت در هنگام گفتگو، هدفمند و الهام‌بخش بودن برای دیگران و همچنین، توانایی سخنوری، کنترل احساسات و همدلی تنها بخشی از ویژگی‌های افراد کاریزماتیک است.
مهارت تصمیم گیری چیست و چگونه آن را تقویت کنیم؟
15 تیر 1403 ارسال شده توسط گروه علمی چیرگی مهارت نرم
فردی در حال تصمیمگیری و انتخاب یکی از گزینه‌های موجود بر روی تابلو در دفتری زیبا و لاکچری با پنجره‌های نورگیر در حالی‌که می‌داند مهارت تصمیم گیری چیست
تحقیقات نشان می‌دهد که مغز هر فرد چیزی در حدود 35 هزار تصمیم به صورت روزانه می‌گیرد. مهارت تصمیمگیری به‌معنای انتخاب یک گزینه از میان انتخاب‌های موجود در پی ارزیابی‌های دقیق و حرکت به‌سوی اجرایی شدن گزینه مورد نظر است. عصر تکنولوژی مملو از موقعیت‌ها و فرصت‌های مختلف است و انسان مدرن نسبت به نسل‌های گذشته، نقش تعیین‌کننده‌تری در زندگی خود دارد. بنابراین اگر بدانیم که مهارت تصمیم گیری چیست و چگونه می‌توانیم آن را تقویت کنیم، در کمال آرامش و با استفاده از تکنیک‌های مختلف، از چالشهای زندگی عبور کرده و بهترین تصمیم ممکن را اتخاذ می‌کنیم.
توانایی تصمیمگیری هوشمندانه مهارتی است که با استفاده از آن می‌توانیم زندگی شخصی و حرفهای خود را در مناسب‌ترین مسیر هدایت کنیم. مهارت تصمیمگیری موثر برای توسعه فردی، موفقیت کسب‌وکار و همچنین تقویت روابط انسانی ما نقش بسزایی دارند. در این مطلب از مجله علمی چیرگی، قصد داریم تا همه نکات لازم پیرامون این مهارت نرم را توضیح دهیم.
مهارت تصمیم گیری چیست؟
منظور از مهارت تصمیمگیری، توانایی اطمینان از انتخابی است که براساس مشورت، تحقیق و تجربه بدست آمده باشد. به بیانی دیگر، مهارت تصمیمگیری به جمع‌آوری اطلاعات، تجزیه‌وتحلیل آن و در نهایت، تخمین پیامدهای ناشی از آن اشاره دارد. البته باید اضافه کرد که مهارت تصمیمگیری تنها به این مرحله خلاصه نشده و فرد تصمیم‌گیرنده باید مسئولیت تمامی انتخاب‌های خود را به‌عهده بگیرد.
مدیری در حال تفکر در شرکتی بزرگ در حالی‌که به تخته روبروی خود نگاه میکند
تصمیمات هوشمندانه، علاوه بر زندگی فردی و روابط بین‌فردی، اهمیت بسیار بالایی در کسب‌وکار و موفقیت حرفهای ما دارند. تصمیمات ما، صرف‌نظر از بزرگ و کوچک بودن، می‌توانند بر عملکرد کلی سازمان اثرگذار باشد. اکنون که به‌خوبی می‌دانیم مهارت تصمیم گیری چیست، ضروری است تا با روش‌های تقویت آن نیز آشنا شویم.
روش های تقویت مهارت تصمیم گیری چیست؟
چندین روش کاربردی برای تقویت مهارت تصمیمگیری وجود دارد که برخی از آن‌ها شامل تحلیل هزینه-فایده، مشورت با دیگران و ارزیابی اهمیت تصمیمات هستند. در ادامه این مطلب از مجله علمی چیرگی، تمامی این موارد را ذکر می‌کنیم.
تحلیل هزینه-فایده
محدودسازی گزینه‌های موجود
ارزیابی میزان اهمیت تصمیمات
عدم سخت‌گیری در مسائل کوچک و جزئی
انجام تحقیقات و بررسی‌های لازم
مشورت با افراد آگاه
با ما همراه باشید تا هر یک از موارد بالا را به صورت مفصل توضیح دهیم.
مدیری در حال انتخاب گزینه‌های مورد نظر خود در دفتری بسیار بزرگ و زیبا درحالی‌که به‌خوبی می‌داند مهارت تصمیم گیری چیست
۱. تحلیل هزینه-فایده
پیش از گرفتن تصمیم نهایی، نیاز است تا همه جوانب مثبت و منفی آن را سنجیده و از مناسب بودن تصمیم خود اطمینان حاصل کنیم. این امر نیازمند بررسی میزان احتمالی هزینه‌ها و نتایج (مثبت و منفی) ناشی از آن است. با انجام این روش، می‌توانیم ارزش واقعی فرصتها را با یکدیگر مقایسه کنیم و کم‌هزینه‌ترین و در عین حال، پرفایده‌‌ترین تصمیم ممکن را اتخاذ کنیم.
۲. اولویت‌بندی گزینه‌های موجود
به هر میزانی که گزینه‌های بیشتری در مقابل ما وجود داشته باشد، تصمیمگیری نهایی از میان آن‌ها با سختی بیشتری همراه می‌شود. به منظور ساده‌‌سازی تحلیل هزینه-فایده، کافی است تا گزینه‌های موجود برای انتخاب خود را محدود کنیم. همچنین، به خاطر داشته باشیم که داشتن تعداد گزینه‌های بالا، احتمال پشیمانی و حسرت بیشتری نیز به دنبال دارد.
برای انجام این کار، می‌توانیم تمام گزینه‌های موجود را در کاغذ لیست کنیم. در ادامه، اهداف و محدودیت‌های موجود خود را در نظر بگیریم یا با افراد متخصص مشورت کنیم. در نهایت، گزینه‌های ضعیف‌تر را خط بزنیم و دلیل خط خوردن را روبروی آن بنویسیم. البته افراد کمال‌گرا در فرایند انجام این تمرین، ممکن است دچار وسواس شوند و انتخاب گزینه مناسب باعث از دست رفتن زمان تصمیمگیری شود. در نتیجه، برای انجام این کار ضرب‌اجل تعیین کنیم و به‌محض تمام شدن فرصت، در هر شرایطی تصمیم نهایی را بگیریم.
در صورت حذف نکردن سایر گزینه‌ها و ننوشتن دلیل حذف هر کدام، در ادامه ممکن است احساس پشیمانی کنیم. بیشتر افراد پس از تصمیمگیری، به احتمالات از دست رفته فکر می‌کنند و نگران این هستند که شاید گزینه‌های قبلی، تصمیم بهتری بودند. بنابراین، با کاهش گزینه‌ها، به ثبات و آرامش روانی خود کمک خواهیم کرد.
کارمندی در حال کار با لپ‌تاپ در دفتری بسیار بزرگ و لاکچری
۳. ارزیابی میزان اهمیت تصمیمات
در نظر بگیریم که برای گرفتن یک تصمیم چه مقدار زمان باید صرف کنیم. آیا ده ثانیه، ده دقیقه، ده ساعت یا بیشتر؟ مقدار زمان لازم به میزان اهمیت تصمیمگیری و آسیب‌های پیش‌رو بستگی دارد. بنابراین، برای به حداقل رساندن بلاتکلیفی‌های آزاردهنده، اهمیت یک تصمیم را مشخص کنیم. برای درک میزان اهمیت تصمیم خود می‌توانیم به موارد متعددی فکر کنیم که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
تأثیر آن تصمیم بر زندگی شخصی
هزینه‌های احتمالی
پیامد تصمیم بر سایر جنبه‌های زندگی
احتمال جبران درصورت تصمیمگیری اشتباه
اگر بدانیم راهکارهای سنجش اهمیت تصمیمات در مهارت تصمیم گیری چیست، بیش از اندازه برای تصمیمات ابتدایی زمان نمی‌گذاریم. این تمرین برای افراد کمال‌گرا بسیار ضروری است.
۴. عدم سخت‌گیری در مسائل کوچک و جزئی
شاید تصمیم ما در حد انتخاب یک رستوران برای ناهار یا تماشای یک برنامه تلویزیونی باشد؛ بنابراین، فراموش نکنیم تصتمیمات بیشماری را در طول روز اتخاذ می‌کنیم و اگر نیاز باشد برای هر کدام از آن‌ها زمان زیادی را صرف کنیم، انرژی و زمان مورد نیاز برای فعالیت‌ها و تصمیمات مهم‌تر را از دست می‌دهیم. برای رهایی از وسواس‌های این چنینی، بازه‌های زمانی یک‌دقیقه‌ای یا چند ثانیه‌ای را تعیین کنیم و به‌سرعت فرایند یکی از گزینه‌های موجود را انتخاب کنیم.
اگر زمان به پایان رسید و هنوز سردرگم بودیم، با تمام شدن زمان یکی از گزینه‌ها را بهصورت اتفاقی انتخاب کنیم. اگر بتوانیم خود را مجبور به این کار کنیم، بعد از مدتی حساسیت ما نسبت به انتخاب‌های کوچک در زندگی از بین می‌رود. از آن‌سو، با توجه به جزئی بودن این تصمیمات، هیچ کدام از گزینه‌ها نمی‌تواند با آسیب‌های شدیدی همراه باشد.
۵. انجام تحقیقات و بررسی‌های لازم
کاملا واضح است که وقتی کار به تصمیمات مهمی مثل خرید تلفن همراه، لپ‌تاپ یا ماشین جدید می‌رسد، انرژی و مقدار زمانی که برای تحقیق درباره آن صرف می‌کنیم، در آخر باعث جلب رضایت و خرسندی ما می‌شود. بنابراین یکی از مراحل کلیدی برای گرفتن تصمیمات ارزشمند، تحقیق و بررسی است.در ادامه، شیوه‌های ارزیابی و تحقیق را معرفی می‌کنیم.
ارزیابی سایت‌های فروشگاهی از جمله دیجیکالا یا ایمالز و مطالعه کامنت‌ها
جستجوی کلیدواژه‌ها در شبکه‌های اجتماعی و مطالعه نظر افراد
استفاده از خدمات مشاوره موجود در سایت‌های فروشگاهی
پرس‌وجو از آشنایان متخصص پیش از خرید
مطالعه مطالب مقایسه‌ای در صورت تمایل به خرید محصولی خاص
عادت به تحقیق و مطالعه برای تصمیمگیری، می‌تواند از بسیاری تصمیمات اشتباه در طول زندگی جلوگیری کند.
مدیری در حال تفکر در دفتر بسیار بزرگ و لاکچری با پنجره‌های نورگیر
مشورت با افراد متخصص
جهت تقویت مهارت تصمیمگیری و انتخاب درست، می‌توانیم از نظرات افراد مطلع و آگاه بهره‌مند شویم. فراموش نکنیم که هر حوزه، کارشناس و متخصص خاص خودش را دارد. بنابراین، برای رفع ابهامات خود در زمینه تحصیلی باید از یک مشاور و برای خرید اتوموبیل باید از یک مکانیک یا کارشناس خودرو مشورت بگیریم. این کارشناسان می‌توانند در بنگاه‌های اقتصادی، کلینیک‌های مشاوره، محیط‌های آکادمیک و دانشگاهی یا دورهمی‌های دوستانه حضور داشته باشند.
مهم‌ترین مهارت های نرم مرتبط با مهارت تصمیم گیری چیست؟
حل مسئله، همکاری، خلاقیت و مدیریت زمان تنها بخشی از مهارت‌های نرم مرتبط با تصمیمگیری هستند. بنابراین اگر به دنبال تقویت مهارت تصمیمگیری خود هستیم، باید بدانیم که علاوه بر روش‌هایی که پیشتر جهت تقویت توانایی تصمیمگیری گفته شد، مهارت‌های نرم دیگری نیز اهمیت دارند.
حل مسئله
رهبری
استدلال منطقی
بینش و بصیرت
همکاری
هوش هیجانی
خلاقیت
مدیریت زمان
اولویت‌بندی و سازماندهی
در ادامه هر یک از مهارت‌های نرم بالا که بر توانایی تصمیمگیری تأثیرگذار هستند را بیان می‌کنیم.
دو مرد در حال گفتگو در دفتری بسیار بزرگ و زیبا و لاکچری در حال حل مسئله درحالی‌که به‌خوبی می‌دانند مهارت تصمیم گیری چیست
حل مسئله
به طور کلی، توانایی مدیریت اتفاقات غیرمنتظره و پیچیده‌ای که ممکن است در زندگی روزمره، روابط و محیط کاری هر فرد اتفاق بیفتد را مهارت حل مسئله می‌گویند. برخورداری از این مهارت، ما را قادر می‌سازد تا در ابتدا منشأ یک مشکل و سپس بهترین راه‌حل جهت رفع آن را پیدا کنیم. همچنین، مهم است که چالش‌ها و راه‌حل‌ها را از جنبه‌های منطقی و به دور از عواطف، بررسی کنیم. بهره‌مندی از مهارت حل مسئله به ما کمک میکند تا بر روی جزئیات مرتبط متمرکز شده و تصمیمات هوشمندانه‌تری بگیریم.
رهبری
مهارت رهبری می‌تواند به انگیزه کارمندان جهت رسیدن به اهداف سازمانی کمک کرده و روحیه کار تیمی را ارتقا دهد. بنابراین اگر به عنوان کارفرما یا مدیر مجموعه‌ای مشغول به کار هستیم، ضروری است تا همانند یک رهبر حرفهای همواره در دسترس کارکنان خود باشیم. این امر به ما کمک میکند تا بتوانیم به صورت منسجم با تیم خود همکاری داشته و تصمیمات بهتری بگیریم.
استدلال منطقی
ذهنیت منطقی و امکان استدلال کردن به این معنی است که پیش از انتخاب، مطمئن شویم که تمام مزایا و معایب هر تصمیم را به طور کامل در نظر گرفته‌ایم. در نتیجه، کافی است تا همه اطلاعات موجود و مرتبط را در نظر بگیریم.
بینش و بصیرت
منظور از بینش و بصیرت در مهارت تصمیمگیری این است که افراد به طور کامل بدانند که به چه چیزی نیاز داشته و به دنبال تحقق چه هدفی هستند. بنابراین، داشتن بینش و چشم‌انداز روشن، باعث می‌شود تا افراد به‌خوبی از تصمیمات خود و مسیری که در آن گام برمی‌دارند، آگاهی داشته باشند. آن دسته از افرادی که از یک بینش شفافی نسبت به آینده برخوردار هستند، نتایج احتمالی تصمیمات خود را در نظر گرفته و به‌درستی، بهترین تصمیم ممکن را می‌گیرند.
همکاری
مهارت‌های کار تیمی، به تعامل موثر با دیگران برای رسیدن به یک هدف واحد و مشترک اشاره دارد. برخورداری از این مهارت بویژه در محل کار، جزو اصلی‌ترین ویژگی‌های یک کارمند حرفهای تلقی می‌شود. مهارت همکاری و کار گروهی افراد را قادر می‌سازد تا بهترین گزینه جهت رفع چالشهای خود را با گرفتن راهنمایی و کمک دیگران انتخاب کنند. بنابراین، در صورتی که بدانیم مهارت تصمیم گیری چیست، هیچ‌گاه از اهمیت هم‌فکری و همکاری با دیگران غافل نمی‌شویم.
گروهی در حال فکر کردن و گفتگو با یکدیگر در دفتری بسیار بزرگ و لاکچری و زیبا
هوش هیجانی
مهارت هوش هیجانی به معنای توانایی تشخیص، درک و مدیریت احساسات خود و دیگران است. افراد با هوش هیجانی بالا، به‌خوبی می‌توانند از احساسات خود برای تأثیرگذاری بر روی دیگران استفاده کنند. بنابراین، این افراد نفوذ عاطفی زیادی بر روی اطرافیان دارند.
به علاوه، هوش هیجانی ارتباط مستقیمی با میزان موفقیت ما در تصمیمات زندگی دارد. در نتیجه، هر چه هوش هیجانی بالاتری داشته باشیم، تصمیمات بهتر و موثرتری در زندگی شخصی و حرفهای خود می‌گیریم. چراکه این مهارت باعث می‌شود تا در تصمیمات خود، از ثبات و تعادل روانی بیشتری بهره‌مند باشیم.
خلاقیت
به توانایی تفکر در مورد یک مسئله یا مشکل به روشی جدید و متفاوت را خلاقیت می‌گویند. به بیانی دیگر، خلاقیت به معنای استفاده از قوه تخیل برای ایجاد ایده‌های نوآورانه جهت مواجهه با مسائل گوناگون است. افراد خلاق، هیچ‌گاه از ریسک و آزمودن ایده‌های خود نمی‌ترسند.
مهارت خلاقیت و نوآوری همواره ارزش بالایی در میان کارفرمایان دارد؛ چراکه کارفرمایان پیوسته در جستجوی جذب کارمندانی هستند که قادر به توسعه روش‌های جدید و اتخاذ تصمیمات سودمند برای رفع مشکلات پیچیده باشند. فارغ از اهمیت خلاقیت در مهارت تصمیمگیری، از دیگر ویژگی‌های خلاقیت و نوآوری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
ایجاد انگیزه در افراد
کمک به حل مسئله و پیدا کردن راهحلهای ممکن
افزایش بهره‌وری و بازدهی خود و سازمان
افزایش اعتمادبه‌نفس
کاهش استرس
کارمندی در حال فعالیت و کار کردن در دفتری بسیار زیبا و بزرگ در حالی‌که خلاقیت بالایی دارد و از تفکر خلاق خود برای مهارت تصمیم گیری استفاده میکند.
مدیریت زمان
زمان، یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در تصمیمات ما به شمار می‌رود. مهارت مدیریت زمان، به‌معنای توانایی افراد در برنامه‌ریزی زمانی دقیق جهت گرفتن تصمیم مناسب و در نهایت، انجام فعالیت‌های گوناگون است. بنابراین در شرایط بحرانی و حساس، افرادی که دارای سطح خوبی از مهارت مدیریت زمان هستند، به‌سرعت تصمیمی هوشمندانه و مناسب می‌گیرند. البته فراموش نکنیم که تصمیمگیری به‌موقع، ارتباطی با تصمیمات عجولانه و سریع ندارد.
همچنین، باید اعتراف کرد که اعتبار و جایگاه آن دسته از افراد خوش‌قولی که به‌خوبی زمان خود را مدیریت می‌کنند، از افراد بی‌نظم و نامرتب در نزد دیگران بیشتر است.
اولویت‌بندی و سازماندهی
این مهارت به ما کمک میکند تا چالش‌ها و راهحلهای ممکن را اولویت‌بندی کرده و براساس ضرورت، به سراغ هر یک از آن‌ها برویم. به علاوه، مهارت اولویت‌بندی و سازمانی این امکان را به ما می‌دهد تا وظایف مختلف را به کارمندان مختلف اختصاص دهیم.
کدامیک از مشاغل به مهارت تصمیم گیری نیاز دارند؟
مدیران و کارفرمایان، همواره توجه ویژه‌ای به مهارت تصمیمگیری کارکنان خود می‌کنند. در ادامه لیست مهم‌ترین مشاغلی که به این مهارت نیاز دارند را معرفی می‌کینم.
وکیل
قاضی
جراح
کارشناس جذب و استخدام
مربیان و مشاوران حوزه کسب‌وکار
مدیران شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف
اهمیت مهارت تصمیم گیری در کسب‌وکار چیست؟
به طور معمول همه مشاغل، به تصمیمگیری نیاز دارند. این مهارت به ما کمک میکند تا به‌جای سستی، کاهلی و دستپاچگی، جوانب مختلف را بررسی کرده و اقدام لازم را انجام دهیم. این امر می‌تواند میزان اثربخشی کلی تیم و همچنین بهره‌وری سازمان را به طرز چشم‌گیری افزایش دهد. به همین جهت، کارفرمایان همواره اهمیت زیادی به کارمندانی که از این مهارت نرم بهره‌مند هستند می‌دهند.
