مهارت‌های ارتباطی از مهم‌ترین توانایی‌هایی هستند که افراد برای موفقیت در زندگی شخصی، شغلی و تحصیلی به آن نیاز دارند. برخی از انواع مهارت های ارتباطی شامل گوش دادن فعال، مهارت‌های فن بیان، زبان بدن مناسب و همدلی است. این مهارت‌ها، فرد را قادر می‌سازند تا با دیگران ارتباط بهتری برقرار کنند و به اهداف مورد نظر خود دست یابند.

در دنیای حرفه‌ای امروز، داشتن مهارت‌های ارتباطی نه‌تنها باعث افزایش بهره‌وری می‌شود، بلکه روابط کاری را تقویت می‌کنند و همچنین، موقعیت‌های جدیدی را برای پیشرفت به ارمغان می‌آورند. در نتیجه، داشتن مهارت‌های ارتباطی قوی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مدیران با هوش هیجانی بالا  و پرنفوذ است. در ادامه این مطلب از بلاگ چیرگی، ابتدا به تعریف و اهمیت این مهارت‌ خواهیم پرداخت و سپس انواع مهارت‌ های ارتباطی را به طور جامع بررسی می‌کنیم. در بخش‌های بعدی به روش‌های موثر برای تقویت این مهارت‌ پرداخته و در نهایت، به مهارت‌های ارتباطی برای دانش‌آموزان نیز اشاره‌ای خواهیم داشت.

مهارت‌ های ارتباطی چیست؟

مهارت‌های ارتباطی به مجموعه‌ای از توانایی‌ها و ابزارها گفته می‌شود که افراد با استفاده از آن‌ها قادر به انتقال و دریافت اطلاعات، احساسات و ایده‌ها به شیوه‌ای موثر و روشن هستند. این مهارت‌ها فراتر از صحبت کردن یا نوشتن صِرف بوده و شامل تعاملات غیرکلامی مانند زبان بدن، حالات چهره و تُن صدا نیز می‌شود.

مهارت‌های ارتباطی، افراد را قادر می‌سازد تا پیام‌ خود را به‌طور واضح و بدون سوءتفاهم منتقل کنند؛ در عین حال، این مهارت‌ها توانایی درک درست پیام‌های دیگران را نیز افزایش می‌دهد.

مهارت‌های ارتباطی نقش اساسی در تعاملات اجتماعی و حرفه‌ای ما ایفا می‌کنند. بنابراین، با بهره‌گیری از ارتباطات موثر، نه‌تنها روابط کاری و شخصی خود را بهبود خواهیم داد، بلکه در مذاکرات، تعارض‌ها و مدیریت تیم نیز موفق‌تر عمل خواهیم کرد.

شاید بتوانیم مهارت‌های ارتباطی را به شیوه‌های مختلقی تقسیم‌بندی کنیم اما به طور کلی، مهارت‌های ارتباطی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند.

• ارتباطات کلامی: شامل صحبت کردن و نوشتن است. توانایی بیان واضح و دقیق افکار از طریق گفتار و نوشتار، از مهم‌ترین بخش‌های ارتباط کلامی به شمار می‌رود. این مهارت در جلسات کاری، سخنرانی‌ها، ایمیل‌ها و گزارش‌نویسی نقش مهمی ایفا می‌کند.
• ارتباطات غیرکلامی: شامل زبان بدن، حالات چهره، تماس چشمی، حرکات دست‌ها و تُن صدا است. این ابزارهای غیرکلامی، حتی بیشتر از کلمات می‌توانند منظور و نیت ما را به مخاطب برسانند و به تکمیل و تقویت صحبت‌های ما کمک کنند.

به طور کلی، مهارت‌های ارتباطی، به درک بهتر دیگران، تقویت همکاری و افزایش اعتماد در محیط‌های کاری و اجتماعی منجر می‌شوند؛ علاوه بر این، مانع از ایجاد سوءتفاهم‌ و تنش‌های احتمالی خواهند شد. حال که با تعریف این مهارت آشنا شدیم، خوب است تا به انواع مهارت های ارتباطی بویژه در روابط اجتماعی و فضای حرفه‌ای نیز اشاره‌ای داشته باشیم.

انواع مهارت‌ های ارتباطی در محیط کسب‌وکار و زندگی فردی

مهارت‌های شنیداری، گفتاری، حل تعارض و مذاکره تنها بخشی از انواع مهارت‌ های ارتباطی به حساب می‌آیند. مهارت‌های ارتباطی در محیط کسب‌وکار، یکی از عوامل کلیدی برای موفقیت شغلی و بهبود روابط حرفه‌ای محسوب می‌شوند که شامل موارد زیر هستند.

1. «مهارت‌های شنیداری» (Listening Skills)
2. «مهارت‌های گفتاری» (Speaking Skills)
3. «مهارت‌های غیرکلامی» (Nonverbal Communication Skills)
4. «مهارت‌های نوشتاری» (Writing Skills)
5. «مهارت‌های همدلی» (Empathy Skills)
6. «مهارت‌های بازخورد دادن» (Feedback Skills)
7. «مهارت‌های حل تعارض» (Conflict Resolution Skills)
8. «مهارت‌های مذاکره» (Negotiation Skills)

این مهارت‌ها به افراد کمک می‌کنند تا بتوانند به‌طور مؤثر با همکاران، مدیران، مشتریان و شرکا ارتباط برقرار کنند، اختلافات را حل کرده و در فرآیندهای تیمی به‌خوبی مشارکت داشته باشند. در این بخش به‌طور جامع، انواع مهارت‌ های ارتباطی که برای موفقیت روابط بین فردی و محیط‌های حرفه‌ای ضروری هستند را توضیح می‌دهیم.

۱. مهارت‌های شنیداری 

مهارت‌های شنیداری یکی از پایه‌های ارتباط مؤثر در کسب‌وکار است. توانایی گوش دادن به صحبت‌های دیگران از جمله همکاران و مشتریان، نقش مهمی در درک صحیح مسائل، بهبود روابط و جلوگیری از سوءتفاهم‌ها دارد. این مهارت در محیط کسب‌وکار شامل موارد زیر است.

1. گوش دادن فعال
2. پرسیدن سؤالات روشن‌کننده
3. جمع‌بندی گفتار طرف مقابل

حال که با انواع مهارت‌های شنیداری آشنا شدیم، هر کدام را به‌طور کامل توضیح می‌دهیم.

۱. گوش دادن فعال

گوش دادن فعال، به معنی توجه کردن به گفته‌های دیگران با تمرکز کامل است، بدون اینکه پیش‌داوری کنیم یا صحبت فرد مقابل را قطع نماییم. استفاده از بازخوردهای کلامی و غیرکلامی مانند تأیید صحبت‌های طرف مقابل یا پرسیدن سوال‌های تکمیلی، نشان‌دهنده توجه و تمرکز ما به صحبت‌های مخاطب است.

۲. پرسیدن سوالات روشن‌کننده

برای درک بهتر موضوع و جلوگیری از سوءبرداشت‌های احتمالی، نیاز است تا افراد توانایی پرسیدن سوال‌های شفاف‌کننده در محیط کار را داشته باشند. این مورد نه‌تنها به بهبود فهم متقابل کمک می‌کند، بلکه نشان‌دهنده دقت و میزان تبحر فرد است.

۳. جمع‌بندی گفتار طرف مقابل

بازگویی صحبت‌ها یا خلاصه‌کردن نکات اصلی صحبت، به طرف مقابل اطمینان می‌دهد که پیام به‌درستی دریافت شده است.

در نتیجه، از اهمیت گوش دادن فعال، به عنوان یکی از پایه‌ای‌ترین انواع مهارت های ارتباطی، نباید غافل شد. از این جهت که برای برقراری ارتباط، در گام اول نیاز است تا شنونده‌ خوبی باشیم.

۲. مهارت‌های گفتاری 

در محیط کاری، گفتار مؤثر به‌معنای توانایی انتقال ایده‌ها و اطلاعات به‌صورت شفاف و منطقی است. ارتباط گفتاری، چه در جلسات کاری، چه در مکالمات روزمره یا حتی سخنرانی‌های عمومی در حوزه‌هایی مثل مدیریت، فروش و روابط عمومی، نقش حیاتی برعهده دارد. برخی از نمونه‌ نوانایی‌های مرتبط با این مهارت شامل موارد زیر است.

1. بیان شفاف و منطقی
2. کنترل لحن و تُن صدا
3. تأکیدبر نکات مهم

حال که به سه مورد از مها‌رت‌های گفتاری آشنا شدیم، در ادامه هر یک از آن‌ها را به صورت مفصل توضیح می‌دهیم.

۱. بیان شفاف و منطقی

فرد باید بتواند پیام خود را به‌گونه‌ای منتقل کند که مخاطب به‌راحتی متوجه منظور و مقصود گفت‌وگو شود. برای رسیدن به این هدف، استفاده از کلمات ساده و دقیق برای جلوگیری از ابهام ضروری است.

۲. کنترل لحن و تُن صدا

در ارتباطات حرفه‌ای، لحن و تن صدا ممکن است تأثیر زیادی بر برداشت مخاطب از پیام داشته باشد. به‌عنوان مثال، استفاده از لحن محترمانه و آرام می‌تواند حس اعتماد و توجه را در مخاطب ایجاد کند.

۳. تأکید بر نکات مهم

برای جلب توجه مخاطبان در محیط کار، ضروری است تا بتوانیم نکات کلیدی را به‌صورت برجسته و مؤثر بیان کنیم. این مهارت در جلسات کاری و ارائه‌ها اهمیت بسیاری دارد.

۳. مهارت‌های غیرکلامی 

در محیط کاری، بسیاری از پیام‌ها از طریق زبان بدن، حالات چهره، حرکات دست‌ها و حتی تُن صدا منتقل می‌شوند. بنابراین، مهارت‌های غیرکلامی به‌طور مستقیم بر برداشت دیگران از ما تأثیر می‌گذارند. به بیانی دیگر، درک این علامت‌ها برای بهبود روابط کاری و حرفه‌ای بسیار مهم است.

شاید در نگاه اول، برخی از افراد متوجه اهمیت زبان بدن خود، به عنوان یکی از انواع مهارت های ارتباطی، اطلاع چندانی نداشته باشند؛ اما این قابلیت نیز نقش چشم‌گیری در موفقیت تعاملات ما با اطرافیان خواهد داشت. برخی از انواع مهارت‌های غیرکلامی شامل موارد زیر هستند.

1. زبان بدن
2. تماس چشمی
3. حالات چهره
4. حرکات دست

حال که با چهار مورد از علامت‌های مربوط به مهارت‌های غیرکلامی آشنا شدیم، در ادامه هر یک از آن‌ها را به صورت مختصر توضیح خواهیم داد.

۱. زبان بدن 

نحوه ایستادن، حرکات دست و حالت بدن می‌تواند نگرش و احساسات ما را نشان دهد. مثلاً حالت باز و ایستادن مستقیم نشان‌دهنده اعتماد به نفس است، در حالی که جمع کردن دست‌ها یا نگاه به پایین ممکن است نشانه عدم اطمینان را برای فرد مقابل ایجاد کند.

۲. تماس چشمی

تماس چشمی مناسب و مداوم نشان‌دهنده علاقه و توجه به صحبت‌های طرف مقابل است. در محیط کاری، تماس چشمی مؤثر به ایجاد اعتماد و ارتباط بهتر کمک می‌کند.

۳. حالات چهره

لبخند زدن، بالا بردن ابروها یا نشان دادن تعجب از طریق چهره می‌تواند به تقویت پیام ما کمک کند و از طرفی، نشان‌دهنده احساسات واقعی ما باشد.

۴. حرکات دست

استفاده از حرکات دست برای تأکید بر نکات مهم در حین صحبت، به جلب توجه مخاطبان کمک می‌کند و باعث می‌شود تا پیام ما واضح‌تر و جذاب‌تر به نظر برسد.

۴. مهارت‌های نوشتاری 

در محیط‌های حرفه‌ای، ارتباطات نوشتاری از جمله ایمیل‌ها، گزارش‌ها، پروپوزال‌ها و پیام‌های رسمی تاثیر بسزایی در ارتبطات ما دارند. مهارت نوشتاری قوی باعث انتقال پیام‌ به‌صورت شفاف، دقیق و حرفه‌ای می‌شود. برخی از مؤلفه‌های اصلی این مهارت شامل موارد زیر می‌شوند.

1. وضوح و دقت
2. ساختار و سازمان‌دهی مناسب
3. دستور زبان و نگارش صحیح

اکنون که سه مورد از مولفه‌های مهارت نوشتاری را معرفی کردیم، در ادامه هر یک از آن‌ها را بیشتر توضیح می‌دهیم.

۱. وضوح و دقت

پیام‌های نوشتاری باید به‌گونه‌ای نوشته شوند که هیچ ابهامی در آن‌ها وجود نداشته باشد. بنابراین، استفاده از زبان ساده و روشن، از سوء‌تفاهم‌ها جلوگیری خواهد کرد.

۲. ساختار و سازمان‌دهی مناسب

یک متن خوب باید دارای مقدمه، بدنه و یک نتیجه‌گیری به عنوان حسن ختام مطلب داشته باشد. این امر به مخاطب کمک می‌کند تا پیام را به‌درستی دریافت کند.

۳. دستور زبان و نگارش صحیح

رعایت اصول گرامری و نگارشی در ایمیل‌ها، گزارش‌ها و مستندات حرفه‌ای، ضرورت بسیاری دارد. چراکه اشتباهات نگارشی می‌تواند تصویری منفی از ما در ذهن افراد به‌جا بگذارد.

۵. مهارت‌های همدلی

در محیط کاری، همدلی به معنای توانایی درک و احساس نگرانی‌ها، نیازها و عواطف دیگران است. این مهارت نه‌تنها به بهبود روابط کاری کمک می‌کند، بلکه در تعامل با مشتریان و مدیریت تعارضات نیز بسیار مؤثر است. برخی از مؤلفه‌های اصلی این مهارت شامل موارد زیر هستند.

• درک نیازهای دیگران: توانایی فهم دقیق احساسات و نگرانی‌های مخاطبان از جمله همکاران و مشتریان، می‌تواند برای حل مشکل و همچنین تقویت روابط کاری موثر باشد.
• ایجاد محیط حمایتی: نشان دادن همدلی و درک عاطفی،‌ افراد را قادر می‌سازد تا احساس راحتی بیشتری در بیان مشکلات خود داشته باشند.
• بازخورد مثبت و همدلانه: ارائه بازخوردهای مثبت و همدلانه، باعث می‌شود تا افراد احساس کنند که ما به آن‌ها اهمیت می‌دهیم و آماده همکاری با آن‌ها هستیم.

۶. مهارت‌های بازخورد دادن

در محیط کاری، ارائه و دریافت بازخورد سازنده، یک ابزار حیاتی برای بهبود عملکرد و توسعه فردی است. بنابراین، ارائه و دریافت بازخورد نه‌تنها به شکل‌گیری ارتباط مؤثر کمک می‌کند، بلکه سبب افزایش بهره‌وری و تقویت روحیه تیمی می‌شود. برخی از نمونه‌های این مهارت شامل موارد زیر است.

• ارائه بازخورد سازنده: بازخورد ما باید به شیوه‌ای ارائه شود که فرد مقابل احساس کند که هدف از آن، کمک به بهبود عملکرد اوست، نه انتقاد از شخصیت وی.
• پذیرش بازخورد: توانایی دریافت بازخورد و استفاده از آن برای بهبود عملکرد، از ویژگی‌های کارکنان و مدیران موفق است. البته این کار، روحیه باز و آماده برای یادگیری را نیز احتیاج دارد.

۷. مهارت‌های حل تعارض

در محیط کار، تعارض‌ و اختلاف یک امر اجتناب‌ناپذیر است، اما حل این تعارض‌ها به شیوه‌ای حرفه‌ای و مؤثر، می‌تواند ضمن کاهش تنش‌ها، به رشد فردی و تیمی منجر شود. برخی از انواع مهم مهارت حل تعارض شامل موارد زیر است.

• گوش دادن به هر دو طرف: برای حل تعارض باید به‌صورت منصفانه به نظرات هر دو طرف گوش دهیم. سپس سعی کنیم تا به درک متقابلی برسیم.
• یافتن راه‌حل‌های برد-برد: هدف از حل تعارض، یافتن راه‌حلی است که هر دو طرف از آن راضی باشند. این کار به حفظ روابط حرفه‌ای و افزایش اعتماد کمک می‌کند.
• اجتناب از موضع‌گیری تهاجمی: حفظ آرامش و اجتناب از لحن یا برخورد تهاجمی به‌هنگام حل اختلافات، تاثیر بسیاری در کنترل بهتر وضعیت دارد.

در نتیجه، فراموش نکنیم که تنش‌های احتمالی در هر موقعیتی ممکن است اتفاق بیفتد. اما نحوه پاسخ‌دهی ما به این اختلافات است که اهمیت بسیاری دارد. بنابراین، نقش حل تعارض را به عنوان یکی از انواع مهارت های ارتباطی، نباید دست‌کم گرفت.

۸. مهارت‌های مذاکره

مذاکره یکی از ضروری‌ترین مهارت‌ها در دنیای حرفه‌ای و فضای کسب‌وکار است که در بسیاری از موقعیت‌های کاری از جمله قرارداد، فروش، تعیین اهداف و حل اختلافات، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یک مذاکره‌کننده موفق باید بتواند با درک نیازهای طرف مقابل و ارائه راه‌حل‌های برد-برد، به توافقی مثبت برسد. برخی از مؤلفه‌های این مهارت شامل موارد زیر هستند.

• شناخت نیازهای طرف مقابل: درک درست از آنچه که طرف دیگر به دنبال آن است، به ما کمک می‌کند تا راه‌حل‌هایی ارائه دهیم که رضایت دوطرف را به همراه داشته باشد.
• بیان خواسته‌ها و اهداف: توانایی بیان واضح خواسته‌ها و اهداف خود در مذاکره از اهمیت بالایی برخوردار است.
• ایجاد راه‌حل‌های برد-برد: مذاکره‌کنندگان حرفه‌ای به‌دنبال راه‌حل‌هایی هستند که به نفع هر دو طرف بوده و روابط بلندمدت را تقویت می‌کند.

انواع مهارت‌ های ارتباطی برای دانش‌آموزان

مهارت‌های نوشتاری، همدلی، بازخود و شنیداری تنها بخشی از انواع مهارت های ارتباطی هستند که بچه‌ها در دوران تحصیل خود به آن نیاز دارند. بنابراین، در حالی که بسیاری از اصول ارتباطی مشابه یکدیگر هستند، اما کاربرد و اهمیت آن‌ها در شرایط و موقعیت‌های مختلف متفاوت است. برخی از مهم‌ترین انواع مهارت های ارتباطی دانش‌آموزان شامل موارد زیر است.

1. مهارت‌های شنیداری (Listening Skills)
2. مهارت‌های گفتاری (Speaking Skills)
3. مهارت‌های غیرکلامی (Nonverbal Communication Skills)
4. مهارت‌های نوشتاری  (Writing Skills)
5.  مهارت‌های همدلی (Empathy Skills)
6. مهارت‌های حل تعارض (Conflict Resolution Skills)
7. مهارت‌های بازخورد (Feedback Skills)

بنابراین، محیط تحصیلی و تعاملات اجتماعی دانش‌آموزان در فضای مدرسه کمی متفاوت از محیط کسب‌وکار است. به‌طور کلی، مهارت‌های ارتباطی برای دانش‌آموزان، بیشتر بر توانایی‌های آنان در برقراری ارتباط مؤثر با معلمان، همکلاسی‌ها و حتی والدین تمرکز دارد. در ادامه این بخش از بلاگ چیرگی به معرفی کامل انواع مهارت‌ ارتباطی مهم برای دانش‌آموزان می‌پردازیم.

۱. مهارت‌های شنیداری

دانش‌آموزان برای موفقیت در تحصیل و یادگیری بهتر، باید شنوندگان فعالی باشند. توانایی گوش دادن به معلمان، مربیان و هم‌کلاسی‌ها بدون حواس‌پرتی، به آن‌ها کمک می‌کند تا مفاهیم را بهتر درک کنند و در بحث‌های کلاسی مشارکت مؤثرتری داشته باشند. بهره‌مندی از این مهارت کمک می‌کند تا بچه‌ها در سه زمینه‌ زیر از موفقیت بیشتری برخوردار شوند.

• دریافت دقیق دستورالعمل‌های معلمان
• مشارکت در فعالیت‌های گروهی و بحث‌های کلاسی
• کاهش سوءتفاهم‌ها و بهبود یادگیری

۲. مهارت‌های گفتاری 

توانایی بیان افکار و نظرات به‌صورت روشن و محترمانه برای نوجوانان بسیار مهم است. این مهارت به آن‌ها کمک می‌کند تا در محیط‌های آموزشی و اجتماعی اعتمادبه‌نفس بیشتری داشته باشند. برخورداری از مهارت گفتار، این امکان را به بچه‌ها می‌دهد تا بتوانند در بخش‌های مختلفی مثل موارد زیر مشارکت فعال و پویا داشته باشند.

• مشارکت فعال در کلاس درس
• بیان نظرات، دیدگاه‌ها و سوالات خود با وضوح کامل
• موفقیت در ارائه‌ها و پروژه‌های کلاسی

۳. مهارت‌های غیرکلامی

زبان بدن، در تمامی تعاملات دانش‌آموزان با معلمان و سایر همکلاسی‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. دانش‌آموزان باید یاد بگیرند که چگونه از حرکات بدن، تماس چشمی و حالات چهره به‌طور مناسب استفاده کنند تا علاوه بر انتقال احساسات و نگرش‌های مثبت خود، در تعاملات اجتماعی دوستان بیشتری پیدا کنند. این امر همچنین باعث می‌شود تا نوجوانان به‌عنوان فردی قابل اعتماد و متعهد در فعالیت‌های گروهی شناخته شوند.

۴. مهارت‌های نوشتاری 

مهارت نوشتن، نقش مهمی در فعالیت‌های آموزشی دارد و این امکان را به دانش‌آموزان می‌دهد تا حداکثر بهره‌وری و بازدهی را در نوشتن تکالیف، انشاها و پروژه‌های پژوهشی داشته باشند. دانش‌آموزان باید بتوانند ایده‌ها و افکار خود را به‌طور منظم و دقیق روی کاغذ بیاورند.

این مهارت به آن‌ها کمک می‌کند تا تکالیف خود را به‌طور کامل ارائه داده، عملکرد بهتری در نوشتن گزارش‌های کلاسی داشته و همچنین، پیام‌ خود را به‌صورت دقیق و بدون اشتباه به دیگران منتقل کنند.

 ۵. مهارت‌های همدلی 

توانایی درک، در نظر گرفتن احساسات و همچنین نگرانی‌ همکلاسی‌ها و معلمان، از جمله مهارت‌های ضروری برای ایجاد محیطی دوستانه و حمایتی در مدرسه است. دانش‌آموزانی که دارای همدلی هستند، می‌توانند روابط دوستانه‌تری با دیگران ایجاد کرده، اختلافات و تعارض‌ها را به شیوه مؤثر برطرف کرده و در کارهای گروهی با سایر بچه‌ها همکاری بهتری داشته باشند.

۶. مهارت‌های حل تعارض

در محیط‌ مدرسه، بروز تعارض و اختلاف بین دانش‌آموزان یک امر طبیعی است. اما توانایی حل این تعارضات به‌صورت سازنده، باعث ایجاد فضای سالم‌تر و دوستانه‌تری در مدرسه می‌شود. برای این کار کافیست تا به بچه‌ها موارد زیر را آموزش دهیم.

• برقراری ارتباط موثر با دوستان و همکلاسی‌ها
• ارائه راه‌حل‌های صلح‌آمیز به‌جای درگیری
• استفاده از مهارت‌های گوش دادن فعال و همدلی برای حل اختلافات پیش‌آمده

۷. مهارت‌های بازخورد

در طول دوران تحصیل، دانش‌آموزان به صورت مداوم با بازخورد معلمان، والدین و حتی هم‌کلاسی‌ها مواجه می‌شوند. توانایی دریافت و ارائه بازخورد سازنده، به رشد شخصی و تحصیلی آن‌ها کمک می‌کند. دانش‌آموزانی که این مهارت را تقویت کنند، قادر به انجام موارد زیر هستند.

• پذیرش بازخورد معلمان برای بهبود عملکرد خود
• ارائه بازخوردهای مؤثر و محترمانه به همکلاسی‌ها
• استفاده از بازخوردهای منفی به‌عنوان فرصتی برای رشد و یادگیری

روش‌های تقویت انواع مهارت‌ های ارتباطی

تقویت مهارت‌های ارتباطی در زندگی حرفه‌ای و شخصی نیازمند تلاش مداوم، آگاهی از نقاط ضعف و استفاده از تکنیک‌های مؤثر است. با تمرین منظم، بازخورد گرفتن و به‌کارگیری استراتژی‌های مناسب، می‌توان به بهبود کیفیت ارتباطات پرداخت و به فردی موفق‌ در تعاملات کاری و اجتماعی تبدیل شد.

در این بخش، روش‌های کاربردی برای تقویت هر یک از انواع مهارت‌ های ارتباطی مهم را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

۱. تقویت مهارت شنیداری

برای بهبود مهارت شنیداری، نیاز است تا به‌طور مداوم تمرین کرده و به صحبت‌های دیگران به‌دقت گوش دهیم. همچنین،‌ سعی کنیم تا کلمات، احساسات و نیت‌های نهفته در پشت هر یک از کلمات و جملات را درک کنیم. برخی از روش‌های تقویت این مهارت شامل موارد زیر هستند.

• گوش دادن فعالانه
• ارائه بازخوردهای مناسب
• پرسیدن سوالات روشن‌کننده
• اجتناب از قطع صحبت

۲. تقویت مهارت گفتاری 

مهارت گفتاری، نیاز به تمرین مداوم در بیان واضح و مؤثر افکار دارد. افراد با تقویت این مهارت می‌توانند ارتباطات خود را در محیط‌های کاری و شخصی را بهبود دهند. برای تقویت این مهارت می‌توان از روش‌های زیر کمک گرفت.

• تمرین شفافیت و وضوح
• کنترل لحن و تُن صدا
• تمرین در ارائه‌ها و سخنرانی‌های عمومی به منظور افزایش اعتماد به نفس
• مدیریت زمان مکالمه و سعی در ارائه مختصر نقطه نظرات

۳. تقویت مهارت‌های غیرکلامی

زبان بدن و اشارات غیرکلامی نقش مهمی در ارتباطات دارند. بهبود این مهارت نیازمند توجه به رفتارهای غیرکلامی خود و دیگران است. برای تقویت مهارت‌های غیرکلامی می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد.

• آگاهی از زبان بدن
• تمرین تماس چشمی
• استفاده از حالات چهره مانند لبخند زدن
• کنترل حرکات دست به منظور جلوگیری از سردرگمی و گیج شدن مخاطب

۴. تقویت مهارت‌های نوشتاری

مهارت‌های نوشتاری در محیط کاری بسیار اهمیت دارند و بهبود آن‌ها نیازمند تمرین و دقت بسیار است. برخی از تکنیک‌های کاربردی برای تقویت این مهارت شامل موارد زیر می‌شوند.

• خواندن و نوشتن مداوم
• بازنگری و ویرایش متن
• استفاده از ساختار مشخص مانند مقدمه، بدنه و نتیجه
• آموزش دستور زبان و یادگیری قواعد دستوری، نگارشی و استفاده صحیح از نشانه‌گذاری‌ها

۵. تقویت مهارت همدلی 

همدلی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مولفه‌های هوش هیجانی، به بهبود روابط کاری و شخصی کمک می‌کند. از بهترین روش‌های تقویت مهارت همدلی می‌توان موارد زیر را مثال زد.

• توجه به احساسات طرف مقابل
• ارائه پاسخ‌های همدلانه مثل این جمله: «درک می‌کنم که این موضوع برای شما چقدر مهم است»
• قرار دادن خود در جای دیگران
• تقویت مهارت گوش دادن فعال

بنابراین، با کمک شیوه‌های موثری که در بالا اشاره شد، می‌توانیم «همدلی» را که جزو یکی از انواع مهارت های ارتباطی است تقویت کنیم.

۶. تقویت مهارت‌های بازخورد دادن و دریافت کردن

برای تقویت این مهارت در گام اول، باید یاد بگیریم که چگونه بازخوردی به‌صورت حرفه‌ای دهیم و سپس چگونه بازخورد مناسبی دریافت کنیم. به همین جهت، بازخورد سازنده در محیط کار و زندگی شخصی، از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است.

• ارائه بازخورد مثبت و سازنده
• اجتناب از انتقاد مستقیم
• پذیرش بازخوردهای منفی
• تعیین زمان و مکان مناسب

۷. تقویت مهارت‌های حل تعارض

پیشتر نیز اشاره کردیم که در محیط کسب‌وکار و زندگی شخصی، تعارض‌ به‌وجود می‌آید؛ اما توانایی مدیریت احساسات و حل اختلافات به شیوه‌ای مؤثر می‌تواند به کاهش تنش‌های ناشی از این تعارضات کمک کند. برای تقویت مهارت‌های حل تعارض می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد.

• گوش دادن به صحبت‌های هر دو طرف
• کنترل احساسات
• جست‌وجوی نقاط مشترک
• ایجاد راه‌حل‌های برد-برد

۸. تقویت مهارت‌های مذاکره 

مذاکره در محیط‌های کاری و شخصی بسیار حیاتی است و توانایی رسیدن به توافق‌های سودمند برای هر دو طرف، یکی از نشانه‌های مهارت‌های ارتباطی قوی است. برای تقویت این مهارت‌ها می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد.

• آمادگی کامل پیش از ورود به جلسه مذاکره‌
• شناخت نیازهای طرف مقابل
• انعطاف‌پذیری و در عین حال پایبندی به استراتژی‌های خود با توجه به شرایط و خواسته‌ها

منابع

در ادامه، تمام وبسایت‌هایی که برای نگارش ««انواع مهارت های ارتباطی»» از بلاگ چیرگی نوشته شد را نام می‌بریم.

Coursera

BetterUp

Valamis